نوزادان با چند استخوان متولد می‌شوند و چرا تعداد استخوان‌های آن‌ها بیشتر از بزرگسالان است؟
نوزادان با حدود ۳۰۰ استخوان متولد می‌شوند، اما با گذشت زمان، برخی از این استخوان‌ها به یکدیگر جوش می‌خورند. در دوران بزرگسالی، تعداد استخوان‌ها به ۲۰۶ عدد کاهش می‌یابد.
شاید تصورش سخت باشد، اما یک نوزاد کوچک در بدو تولد حدود ۳۰۰ استخوان دارد، و این استخوان‌ها هر روز در حال رشد و تغییر شکل هستند. در مقابل، بزرگسالان تنها ۲۰۶ استخوان دارند که حدود ۱۵ درصد از وزن بدنشان را تشکیل می‌دهد.
اما چطور ممکن است که نوزادان تقریباً ۱۰۰ استخوان بیشتر از بزرگسالان داشته باشند؟
در حالی که استخوان‌ها سخت و محکم به نظر می‌رسند، در واقع بافت‌های زنده‌ای هستند که از کلسیم تشکیل شده‌اند و در طول زندگی همواره در حال تجدید و تغییر هستند.
بیایید نگاهی دقیق‌تر به این تفاوت بیندازیم و ببینیم چگونه استخوان‌های نوزاد با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
استخوان‌ها از چه چیزی ساخته شده‌اند؟
اکثر استخوان‌ها از چندین لایه بافت تشکیل شده‌اند:
- پریوستئوم (Periosteum): غشای ضخیمی که سطح خارجی استخوان را پوشانده است.
- استخوان فشرده (Compact Bone): لایه‌ای سخت و صاف که در اسکلت استخوانی دیده می‌شود.
- استخوان اسفنجی (Cancellous Bone): بافتی اسفنجی‌شکل که درون استخوان فشرده قرار دارد.
- مغز استخوان (Bone Marrow): بخش ژله‌مانندی در مرکز استخوان که سلول‌های خونی را تولید می‌کند.
فرآیند تشکیل استخوان‌ها، “استخوان‌سازی” (Ossification) نام دارد و در واقع از هفته هشتم رشد جنین آغاز می‌شود— شگفت‌انگیز است، نه؟
با این حال، در زمان تولد، بسیاری از استخوان‌های نوزاد کاملاً از غضروف تشکیل شده‌اند. غضروف نوعی بافت پیوندی است که مقاوم اما انعطاف‌پذیر است. برخی از استخوان‌های نوزادان ترکیبی از غضروف و استخوان هستند تا بدن آن‌ها انعطاف‌پذیر باقی بماند.
این انعطاف‌پذیری برای رشد نوزاد در فضای محدود رحم ضروری است و همچنین به مادر و نوزاد کمک می‌کند تا فرآیند زایمان راحت‌تر انجام شود.
تغییرات استخوانی در هنگام رشد نوزاد
هنگامی که نوزاد شما به کودکی می‌رسد، بسیاری از غضروف‌ها به استخوان واقعی تبدیل می‌شوند. اما یک اتفاق دیگر نیز رخ می‌دهد که توضیح می‌دهد چگونه تعداد ۳۰۰ استخوان در زمان تولد به ۲۰۶ استخوان در دوران بزرگسالی تبدیل می‌شود.
بسیاری از استخوان‌های نوزاد با هم جوش می‌خورند، که به این معناست که تعداد واقعی استخوان‌ها کاهش می‌یابد. فضایی که انتهای دو استخوان را از هم جدا می‌کند و در نهایت به هم جوش می‌خورند، نیز از غضروف تشکیل شده است، مشابه بافتی که در نوک بینی شما وجود دارد.
فرآیند جوش خوردن استخوان‌ها در سراسر بدن اتفاق می‌افتد. شما ممکن است متوجه شوید که در میان استخوان‌های جمجمه نوزاد، یک یا چند فضای نرم وجود دارد. این “نقاط نرم” ممکن است کمی شما را نگران کنند، اما کاملاً طبیعی هستند. به این نقاط فونتانل‌ها (Fontanelles) گفته می‌شود و در نهایت وقتی استخوان‌ها به هم جوش می‌خورند، بسته می‌شوند.
جایگزینی غضروف با استخوان جوش خورده از زمانی آغاز می‌شود که رگ‌های خونی ریز به نام کاپیلارها خون غنی از مواد مغذی را به استئوبلاست‌ها (سلول‌هایی که استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند) می‌رسانند. استئوبلاست‌ها استخوانی می‌سازند که ابتدا غضروف را می‌پوشاند و سپس به طور کامل آن را جایگزین می‌کند.
سپس، رشد استخوان‌ها در کودکان در انتهای بسیاری از استخوان‌ها که دارای صفحات رشد هستند، رخ می‌دهد. بافت در حال رشد در هر صفحه اندازه و شکل نهایی استخوان را تعیین می‌کند. وقتی فرد رشد خود را متوقف می‌کند، صفحات رشد بسته می‌شوند.
صفحات رشد ضعیف‌تر از سایر قسمت‌های اسکلت بدن کودک هستند و به همین دلیل بیشتر در معرض شکستگی و آسیب‌های دیگر قرار دارند. به همین دلیل است که سقوط از دوچرخه ممکن است فرزند شما را به گچ نیاز داشته باشد، در حالی که شما ممکن است در سقوط مشابه فقط یک کبودی داشته باشید—شاید نه تنها بر روی بدنتان بلکه بر روی روحیه‌تان نیز.
نقش کلسیم در این فرآیند چیست؟
کلسیم ماده معدنی ضروری برای تشکیل بافت استخوانی جدید است. این ماده در شیر مادر و شیر خشک وجود دارد. و اگر فرزند شما در آینده از خوردن سبزیجات برگ‌دار خودداری کند، به او یادآوری کنید که کلسیم موجود در این سبزیجات (و همچنین در محصولات لبنی) به رشد آن‌ها کمک می‌کند.
تغییرات استخوانی همچنان ادامه دارد
تا اوایل دوران بزرگسالی، فرآیند جوش خوردن استخوان‌ها و رشد استخوان‌ها متوقف می‌شود. استخوان‌های بزرگسالان بسیار قوی هستند، اما سبک. و حالا که ۲۰۶ استخوان دارید، دیگر همه‌چیز آماده است، درست است؟
خب، دقیقاً نه. اگرچه استخوان‌ها به نظر ثابت و تغییرناپذیر می‌آیند، اما آن‌ها همیشه در حال طی کردن فرآیندی به نام بازسازی هستند. (اما درست است که معمولاً تعداد استخوان‌ها بعد از این مرحله تغییر نمی‌کند.)
بازسازی شامل تشکیل بافت استخوانی جدید و تجزیه استخوان‌های قدیمی به کلسیم و سایر مواد معدنی است که وارد جریان خون می‌شوند. این فرآیند جذب مجدد (Resorption) نامیده می‌شود و بخش کاملاً طبیعی و سالمی از عملکرد استخوان‌هاست — در واقع این فرآیند در طول زندگی ادامه دارد. اما در کودکان، تشکیل استخوان جدید از جذب مجدد پیشی می‌گیرد.
چیزهایی که می‌توانند سرعت از دست رفتن استخوان را افزایش دهند:
- تغییرات هورمونی مرتبط با یائسگی
- مصرف بیش از حد الکل
- پیری (افزایش سن)
رایج‌ترین بیماری که باعث از دست رفتن استخوان‌ها می‌شود، استئوپروز است که باعث می‌شود استخوان‌ها بخشی از تراکم خود را از دست بدهند و در نتیجه، آسیب‌پذیرتر در برابر شکستگی‌ها شوند.
بیایید چند واقعیت جالب درباره استخوان‌ها بشنویم
ساختار استخوان‌ها و مفاصل در بدن انسان هم پیچیده و هم شگفت‌انگیز است — دقیقاً مثل خود شما. استخوان‌ها مانند یک پازل بزرگ به هم متصل می‌شوند و برای حرکت در مفاصل از گردن و فک تا انگشتان پا به مجموعه‌ای از عضلات متکی هستند.
حقایق جالب درباره استخوان‌ها
بخش بدن که بیشترین تعداد استخوان‌ها را دارد، دست است. دست از ۲۷ استخوان جداگانه تشکیل شده است.
بیشتر گلبول‌های قرمز و سفید خون در نخاع استخوان تولید می‌شوند.
استخوان ران که در بالای پا قرار دارد، بلندترین استخوان بدن است.
استخوان رکابی (stapes) که به شکل رکابی در عمق گوش قرار دارد، کوچک‌ترین استخوان بدن است.
استخوان‌ها حدود ۹۹ درصد از کلسیم بدن شما را ذخیره می‌کنند و حدود ۲۵ درصد از آب تشکیل شده‌اند.
اسکلت شما هر ۱۰ سال یا حدود آن به طور کامل از طریق بازسازی جایگزین می‌شود. این شبیه به بازسازی آشپزخانه است، با این تفاوت که آشپزخانه جدید به طرز عجیبی شبیه به آشپزخانه قدیمی به نظر می‌رسد.
دو نوع ماده استخوانی وجود دارد: کورتیکال (سخت که وقتی اسکلت را تصور می‌کنید به آن فکر می‌کنید) و ترابکولار (که نرم‌تر و اسفنجی‌تر است و معمولاً در داخل استخوان‌های بزرگ یافت می‌شود).
برخی از استخوان‌ها طوری طراحی شده‌اند که می‌توانند دو تا سه برابر وزن بدن شما را تحمل کنند.
بافت غضروف خونرسانی منظم ندارد و تجدید نمی‌شود، بنابراین آسیب‌های غضروفی دائمی هستند. خوشبختانه، این آسیب‌ها کمتر شایع هستند.
نتیجه‌گیری
فرآیند رشد و جوش خوردن استخوان‌ها در کودکان یک فرآیند شگفت‌انگیز است. برای حفظ سلامت استخوان‌های فرزندتان در سال‌های آینده، لازم است برخی از نکات مهم را به آن‌ها یاد بدهید. از جمله:
- کلسیم کافی در رژیم غذایی فرزندتان (و خودتان) داشته باشید. بدن کلسیم تولید نمی‌کند، بنابراین تمام کلسیم مورد نیاز باید از طریق غذا یا مکمل‌ها مصرف شود. غذاهای غنی از کلسیم شامل محصولات لبنی کم‌چرب (شیر، پنیر، ماست)، دانه‌ها، بادام، لوبیا سفید و سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج و کلم پیچ هستند.
- ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی یا وزنه‌برداری را به بخشی از روتین ورزشی معمولی خود یا یک فعالیت خانوادگی سرگرم‌کننده تبدیل کنید. ورزش‌هایی که به طور ایمن استخوان‌ها و عضلات شما را تحت فشار قرار می‌دهند، می‌توانند به تقویت سلامت استخوان‌ها در تمام دوران بزرگسالی کمک کنند — اما هیچ‌گاه برای شروع به این فکر کردن زود نیست!
- اطمینان حاصل کنید که ویتامین D کافی در رژیم غذایی خود یا از طریق مکمل‌ها دریافت می‌کنید. ویتامین D به بدن کمک می‌کند کلسیم را جذب کند. دریافت پروتئین کافی نیز برای استحکام طولانی‌مدت استخوان‌ها و عضلات ضروری است. اگر فرزندتان شما را با اعلام گیاه‌خواری غافلگیر کرد، مطمئن شوید که منابع خوب پروتئین غیر از گوشت را می‌شناسند. (و همیشه در مورد تغییرات رژیم غذایی با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.)
